نشریه ها

در این شماره می خوانید:

در بارۀ صبا/ اسمعیل تهرانی

در جستجوی مفهوم درآمد در موسیقی دستگاهی ایران/ بابک خضرایی

صد سال موسیقی کلاسیک ایرانی از منظر آفرینش و گسترش/ مهدی رضانیا

نسیم صبا/ لاله جوشنی

گونه شناسی انگشت...

 

آنچه در این ویژه نامه می خوانید:

یادداشتی بر بداهه نوازی در آثار صبا/ طینوش بهرامی مروری بر آثار ضبط شده در آثار استاد ابوالحسن صبا/ محمد شرایلی صبا؛ عیارِ معیار/ در ستایش وجدان بیدار موسیقی ایران؛ استاد ابوالحسن صبا/ دکتر...

 

در این شماره می خوانید:

ردیف صبا/ طینوش بهرامی آئین کهن آئینۀ نو/ نیکناز میرقلمی از شارب قجری تا سبیل بال مگسی/ عباس حمزوی  سونوریته، بافت و رفتار موسیقایی/ طینوش بهرامی دیسکوگرافی عبدالحسین شهنازی/ امیرعلی...

آنچه در این شماره میخوانید:

مکتب صبا/ طینوش بهرامی  مبانی حکمت و موسیقی در عصر اسلامی/ بخش نخست/ کاوه خورابه عکس نوشت/ بهرام جمالی مفاهیم بنیادی ۱/ نظریۀ موزیکالیته و خلاقیت/ طینوش بهرامی  سیم مشتاق؛ بدعتی در کمال/ احمد صدری ساختار...

مکتب صبا بصورت دوره ای اقدام به برگزاری کلاس های آنلاین آموزش موسیقی می کند، ابتدای هر ماه برنامه کلاس ها می توانید لیست آن ها را مشاهده کنید.

پس از مطالعه برنامه کلاس های ماه جاری اگر سوالی داشتید می توانید از طریق یکی از راه های زیر با ما تماس حاصل نمائید، برای این امکان، روی لینک های زیر کلیک نمائید.

مقالات

منبع: انسان شناسی و فرهنگ
این مطلب در ۲۰ شهریور ۱۴۰۰ در وبگاه انسان شناسی و فرهنگ منتشر و در تاریخ ۹ شهریور ۱۴۰۱ بازنشر شده است. برای مطالعۀ مطالب بیشتر به وبگاه انسان شناسی و فرهنگ نگاه کنید.
منبع: انسان شناسی و فرهنگ
شعر حافظ هنر است و هنر در هر زمان و از جانب هركس می تواند تفاسیر و برداشت های متفاوت داشته باشد. برداشت های متفاوت موسیقی شناسانه از مفاهیم كاربردی حافظ، كه با لایه های چندگانه ایهام و استعاره و كنایه همراهند، همین حالت را دارد. موضوع شعر حافظ با موضوعات زیبایی شناسانه موسیقی ایرانی تداخل پیدا كرده و با توضیح تاریخ و فلسفه و فلسفه تاریخ آمیخته شده. مفهوم موسیقی، گاه از جبرسرنوشت، گاه از پادزهرشادیانه زندگی، گاه از رخدادهای حیرت آور تاریخ و گاه هم همراه ساقی از "سر اختران كهن و سیر ماه نو" سخن می گوید.
 محمدامین علیزاده  مهر ۱۳۹۱
اتنولوژی که ترجمه فارسی آن مردم شناسی است، نیز از این لغت یونانی اشتقاق می یابد. اتنوموزیکولوژی و اتنولوژی، با وجود رابطه درونی، نسبت به هم تمایز دارند؛ مردم شناسی در اصل تنها به مطالعه خصایص فرهنگی قبایل یا ملل بدوی اکتفا می کند و ملل متمدن یا فرهنگ های پیشرفته را مدنظر قرار نمی دهد، در حالی که اتنوموزیکولوژی می کوشد موسیقی همه فرهنگها را چه بدوی و چه پیشرفته بررسی نماید.
این مقاله به بررسی علل پیچیدگی­ ها و دشواری­ هایی که آموزش مبانی نظری موسیقی ایران همواره با آن روبه­ رو بوده است، می­ پردازد. از آنجا که رویکردهای نظری مورد استفاده در تبیین ساختارهای موسیقی دستگاهی ایران مبنای شکل­گیری روش­ های آموزشی هستند، ابتدا این رویکردها در سه گروه معرفی شده­اند: رویکرد مبتنی بر گام، رویکرد مبتنی بر دانگ و رویکرد تاریخی. عوامل مؤثر در دشواری آموزش مبانی نظری ایران به دو گروه درونی و بیرونی تقسیم­ بندی شده­اند. عوامل درونی پیچیدگی ­های مفاهیم و ساختارهای موسیقی ایران هستند که به همان نسبت تبیین و آموزش آن­ها را دشوار کرده­ انـد و عوامـل بیرونی ناشی از نوع برخورد با مسئله­ ی آموزش مبانی نظری موسیقی ایران است. مسائلی از قبیل انتخاب روش­های آموزشی، واژگان مورد استفاده برای تفهیم مبانی نظری موسیقی ایران و راه­ حل­ هایی که برای رهایی از دشواری­ های آموزش مبانی نظری موسیقی ایران اتخاذ شده ­اند. هدف اصلی این مقاله بررسی این عوامل بیرونی است. نارسایی و دیریابی واژگان مورد استفاده بـرای تبیین مبانی نظری موسیقی ایران، عدم ارائه ­ی سرفصل­ های مدون و روش­مند آموزشی بر اساس نیاز دانشجویان و سطح علمی آنها، تحریف مفاهیم به­جای ساده­سازی فرایندهای آموزشی و ورود نگاه تاریخی به آموزش مبانی نظری موسیقی ایران از جمله عوامل بیرونی پیچیدگی آموزش مبانی نظری موسیقی ایران هستند. با نگاه دقیق­تر به واژگان مورد استفاده در آموزش مبانی نظری موسیقی ایران پنج علت برای دیریابی آنها و در نتیجه دامن­زدن به­ دشواری ­های آموزش مبانی نظری موسیقی ایران می ­توان متصور بود: اطلاق یک واژه بـه چند مفهوم، اطلاق چند واژه به یک مفهوم، عدم وضوح وجه دلالتی واژه، افراط در ترجمه و دوری از زبان معیار امروز. بـا روشن شدن عوامل بیرونی مؤثر در پیچیده ­تر شدن آموزش مبانی نظری موسیقی ایران، اقدام برای رفع آنها ساده ­تر خواهد بـود. تجدید نظر در انتخاب واژگان، تهیه سرفصل­ های آموزشی بر اساس رویکرد دانگی و اجتناب از ورود به مباحث تاریخی راه حل­ هایی هستند که می­ توانند کار آموزش مبانی نظری موسیقی ایران را ساده­ تر کنند.
بداهت در اجرایِ موسیقیِ ایرانی
بداهه را خواه هنر به حساب آوریم و خواه فن، باید در نظر بگیریم که فراگَردِ[۴] اجرایِ موسیقی به شکلِ بداهه دارای پیچیدگی ­های فنی، روانشناختی و فرهنگیِ بسیاری است که توصیف و تحلیل آن­ را تا حد زیادی دشوار می­ کند. شاید برای فهم بداهه­ پردازی به نظر منطقی برسد که بهتر است نخست موسیقیِ غیر بداهه یا فیکس[۵] و یا به عبارتی موسیقیِ از پیش ساخته شده را مورد بررسی قرار دهیم، اما حتی در این حالت هم نمی­ توان مفهوم موسیقیِ ساخته شده را در بین همه ­ی فرهنگ­ها عمومیت بخشید. اختلافات فرهنگیِ موسیقی در ساحتِ ساختار و مصالحِ تشکیل دهنده­ اش، گاهی تا حد زیادی با هر نوع عمومیت ­بخشیِ ایده­ ها مغایرت داشته و در برابر آن مقاومت می ­کند. به طور مثال در موسیقیِ خاورمیانه­ ی اسلامی و شمال و جنوب هند؛ مجموعه ­های دقیق و ثابتِ کارگانِ ریتمیک- مِتریک با نام­ های ادوارِ ایقاعی یا ایقاعات و یا دُورهایِ ریتمیک و یا طالا [۶] وجود دارند که به همراه مجموعه­ های مُدالِ متشکل از ترکیبِ فواصل و ایستارهای متنوع، با نام ­های مَقام یا مُقام و یا مقامات یا راگا، دست­مایه ­ی ساخت موسیقی هستند. در حالی که در موسیقیِ ایران، کارگانِ دقیقِ مِلُودی- مُدِلها و آهنگ­های ثابت و متغیر (گوشه­ ها و دستگاه ­ها) به عنوان مصالح ساختِ موسیقی مورد توجه است.
عکس نوشت
امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که در فضای مجازی از یک بستر و سکو برای معرفی شخصی خود، حرفه یا حتی ارتباط با خویشان خود بهره نگیرد. هیچ عجیب نیست که از یک کودک پیش‌دبستانی تا یک بازنشسته کهن‌سال در یکی از سکوهای پیام‌رسان‌ شاهد حساب کاربری باشیم. بدیهی‌ست که هر حساب کاربردی نیز دارای یک نمایه تصویری باشد، تا بخش اعظمی از ویژگی‌های شخصیتی یا علائق روان‌شناختی افراد را بنمایاند.
بدیهی است که تاریخ را به سختی می‌ توان کامل نوشت. از آن دشوارتر خلاصه کردن تاریخ است. خلاصه کردن تاریخ گونه‌ای گزینش و حذف است و مانند آرشیو کردن به مسایل دیگری چون قدرت، کنترل، سلطه (hegemony) و تسخیر (conquest) مربوط است (Derrida, 1995) و می‌تواند آن را خدشه‌دار کند. این مقاله سعی ­می‌کند بسیار خلاصه موسیقی کلاسیک/ هنری (یا به عبارت محمد رضا لطفی موسیقی «رسمی») را از دید تحول وگسترش نگاه کند که کمتر از این منظر به آن نگاه شده است. این نگاه نه کامل است نه جامع و تنها برای پر کردن یک خلوت بزرگ به وجود آمده است. توصیف و تشریح تاریخی موسیقی ایرانی صد سال گذشته همچنین از یک سو دشوارتر می‌شود وقتی که یک تاریخ­ مندی کامل دوره‌ای هنوز برای آن نوشته نشده یا اگر نوشته شده مورد پذیرش اکثریت اهالی موسیقی/ موسیقی­ شناسان نبوده است.

ویدئوها

رادیو صبا پادکست تخصصی موسیقی، آنچه می‌شنوید مجله‌ی شنیداری مکتب صبا است که با تلاش جمعی تهیه و در اختیار علاقمندان به موسیقی ایرانی قرار می‌گیرد. در این پادکست ما به مبانی نظری و سیر تکوین موسیقی ایرانی و همینطور تحلیل جریانات قرن اخیر در آن می‌پردازیم. تاریخ صنعت ضبط و تولید موسیقی در ایران و دیسکوگرافی هنرمندان موسیقی در کنار فلسفه‌ و پدیدارشناسی موسیقی ایرانی بخش دیگر مطالب این پادکست است. ما را در پادگیرهای معتبر بیابید، بشنوید، و به دوستان خود معرفی نمایید. لطفاً با گذاردن نظرات و لایک کردن و اشتراک گذاری ما را حمایت کنید.