گفتاری در باب شناخت موسیقی ایرانی

موسیقی ایرانی¬شناسی موسیقی ایرانی با وجود ایرانی بودنش بسیار ناشناخته و غریبه به نظر می¬رسد. این موسیقی که روزی همه¬ی نیازهای موسیقایی جامعه¬ی ایرانی را تأمین می¬نمود، امروزه ناگهان چنان ناکارآمد و ناآشنا به نظر می¬رسد که برای شناخت و مأنوس شدن دوباره با آن، احتیاج به کلاس¬های آشنایی با موسیقی ایرانی داریم. بحث خلاقیت در موسیقی ایرانی موضوع دیگری است که مورد اختلاف نظر در بیشتر مجامع هنری است. در این درس¬گفتارها سعی بر آن شده تا عوامل تشکیل¬دهنده و سازه¬های موسیقایی این هنر در دو بخش تشریح شود: بخش اول در این بخش به دو سؤال اساسی پرداخته می¬شود: ۱) موسیقی ایرانی چیست؟ آشنایی با روند تاریخی موسیقی و اجزای تشکیل¬دهنده¬ی آن و همچنین تقسیم¬بندی¬های تاریخی می¬تواند مراحل رشد و نمو این پدیده را برای ما روشن¬تر و درک آن را آسان¬تر نماید. • موسیقی جهان قدیم و موسیقی ایران • دوران اسلامی • تغییر سیستم موسیقایی ایران • دوران جدید ۲) چگونه ساخته می¬شود؟ شناخت اجزای سازنده و مفاهیم کلیدی و فنی دخیل در ساختار موسیقی می¬تواند به شنوایی ما قوت بخشیده و ما را در شنیدن صحیح و معنی¬دار موسیقی کمک کند. • مفاهیم دستگاه و ردیف و گوشه • بررسی چگونگی استفاده¬ی آنها در آثار موسیقایی • آشنایی با سازهای ایرانی بخش دوم در بطنِ ارزشگذاری توانایی¬های موسیقایی دو ارزشِ بنیادی وجود دارد: ۱) موزیکالیته: که قوۀ بنیادین و بالقوۀ موسیقایی است که به شکل قابل تأملی در شخص بروز و نمود داشته باشد. باورهای عام در این مورد متوجه نیروی خدادادی و ذاتی است که برخی با آن به دنیا می¬آیند. ۲) خلاقیت: امتیازی است که به روشنی نمی¬توان گفت به چه چیز باید اعطا شود. مخصوصاً در زمینۀ موسیقی ایرانی به نظر می¬رسد که این امتیاز به صورت سلیقه¬ای به آنچه مورد توجه ماست به آسانی داده می¬شود. در بخش نخست این دو عامل مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت: • تعاریف موزیکالیته • مطالعات میدانی • مطالعات روانشناسی و عصب¬شناسی در زمینۀ موزیکالیته • نتیجه¬گیری • خلاقیت • تئوری¬ها در بخش¬های بعدی، مفاهیم خلاقیت و موسیقی¬پردازی در موسیقی ایرانی مورد بررسی قرار می¬گیرند: ۳) نظریۀ خلاقیت در موسیقی ایرانی • اصالت: اوریجینالیته و اوتنتیسیته • بلاغت: سونوریته و تقطیع • تسلط: پیش¬آگاهی و خویش¬اگاهی ۴) بداهت در موسیقی ایرانی • موسیقی پردازی در فرهنگ¬های غیرِغربی • بداهت و پردازش موسیقی • اصالت ماهیت و اصالت وجود