کوک و تاریخ موسیقی

کوک و تاریخ موسیقی

به ندرت متوجه می‌شویم که شیوه‌های کوک چه تأثیر مهمی بر توسعه هارمونی و تونالیته داشته‌اند. از قرن ۱۰ تا ۱۳ فاصله­ی سوم و ششم، که اکنون همخوان درنظر گرفته می­شوند، به عنوان ناهماهنگ تلقی می­شدند؛ صرفاً به این دلیل که طبق روش­های کوک آن زمان، آنها ناهماهنگ بودند. در کوک فیثاغوری، تُن­های پنجم و اکتاو به تنهایی، بدون حضور فاصله­ی سوم، می‌توانستند در موسیقی همراه با ارگ، نقطه آرامش قابل تحملی را فراهم کنند. هرچند کوکِ اصطلاحاً ژوست، تا حدی اجازه ایجاد هارمونی بر اساس تریاد را می­داد، اما استفاده از نت­های سانسیبل تیز شده (آخرین نت گام که به سمت بالا به نُت نخست منتهی می­شود)، که در قرن شانزدهم باعث از هم پاشیدگی سیستم قدیمی­تر مُدها شده بود، فقط با استفاده از نوعی اعتدال می­توانست دارای کوک قابل قبول باشد. در دوران بعدی وجود لوت­هایی که با اعتدال برابر کوک شده بودند، تجربه­های جدیدتری در کروماتیسم برای آهنگسازانی مانند لوکا مارنزیو و دون کارلو گسوالدو را ممکن کردند. تشکیل یک ارکستر یکپارچه احتمالاً به دلیل استفاده­ی همزمان از دو سیستم کوک ناسازگار، یعنی کوک میانگین برای سازهای کلاویه­ای و اعتدال برابر در لوت­ها و ویول­ها، به تأخیر افتاد. کاهش ویول­ها و جایگزینی آنها با خانواده ویولن ممکن است به دلیل ناتوانی ویول­ها در هماهنگی با ارگ تسریع شده باشد.

ارکستر مدرن با Vingt-quatre Violons du Roi (بیست و چهار ویولن پادشاه) متعلق به لویی چهاردهم شروع شد؛ و بیشتر موسیقی متأخر دوران باروک بر اساس سازهای کلاویه­ای است که بین یک تا سی عضو از خانواده ویولن با کوک میانگین با آن می­نوازند. چرخه شش گام مرتبط و نزدیک، که در اپراهای الساندرو اسکارلاتی و سونات­های آرکآنجلو کورِلی به تثبیت رسید، و در بیشتر آثار جان سباستیَن باخ و جورج فریدریک هندل مورد استفاده قرار گرفت، احتمالاً نتیجه مستقیم اعتدال میانگین است. به خاطر کاستی­ها و محدودیت­های اعتدال میانگین، طیف کروماتیکِ موجود در چرخه شش گام مرتبط و نزدیک، مستهلک می­شدند. از سوی دیگر، آکوردهای «گرگ» ممکن است عمداً توسط دومنیکو اسکارلاتی، فرانسوا کوپرین و دیگر آهنگسازان معرفی شده باشند تا به برخی از قطعات هارپسیکورد گزندگیِ بیشتری بدهند. بسیاری از نوازندگان هارپسیکورد، از جمله باخ، چند نت از سازهای خود را دوباره کوک می‌کردند تا برای نواختن قطعه‌ای با کلید جدید آماده شوند، و فاصلۀ پنجمِ «گرگ» را به بخشی از گام منتقل می‌کردند که آسیبی به آن وارد نمی‌شد. اما در آثار اُرگ، چنین تجدید کوک موقتی به سختی امکان پذیر بود. کوک اُرگ باخ باید به اندازه سازهای مدرن به اعتدال یکسانی نزدیک باشد، اگرچه معروف است که او با برابری کاملاً ریاضی فواصل مخالف بود. احتمالاً منظور او از عنوان Well-Tempered Clavier نوع تغییر یافته­ای از اعتدال میانگین بوده است.

مدولاسیون اِنهارمونیک، که در آن یک نت (مثلا♭B) با نت دیگری (مثلا♯ A) یکسان در نظر گرفته می شود، که در واقع دارای زیر و بمی یکسان هستند، فقط در اعتدال برابر امکان پذیر است و به عنوان یک وسیلۀ استثنایی در موسیقی باروک مورد استفاده بوده است؛ اما از آنجایی که ارکسترها از سازهای کلاویه­ای خالی شدند و سازهای کلاویه­ای به طور فزاینده ای اعتدال برابر را برگزیده بودند، این سامانۀ کوک به ارز رایج تبدیل شد و امکان استفاده از یک سری تغییرات کلیدی در یک جهت را فراهم کرد که در نهایت به کلید اصلی باز می گردد. بنابراین، برای موتزارت غیرعادی نیست که چرخه دوازده تُنی را در طول یک موومان کامل کند. اعتدال برابر به آهنگسازان قرن نوزدهم اجازه داد تا از دوازده نت گام کروماتیک با نهایت آزادی استفاده کنند. همچنین آن دوازده نت را چنان در ذهن­آگاهی موسیقی غربی به صورت تغییر ناپذیر تثبیت کرد که تحولات انقلابی موسیقی قرن بیستم، به دور از تضعیف آنها، تمایل به تداوم آنها را داشت.